Het gaat financieel weer beter met gemeenten. Na jaren van tekorten en bezuinigingen, is er nu – mede dankzij extra bijdragen van het Rijk – meer financiële armslag. Het resultaat van alle gemeenten gezamenlijk over 2021 bedroeg € 1,8 miljard. Er is vaker geld over, maar dat is niet per se goed nieuws. Want vaak kon het geld ook niet uitgegeven worden, omdat het extra geld pas eind 2021 beschikbaar kwam. Ook de coronacrisis, tekorten bij leveranciers en tekorten op de arbeidsmarkt zorgden er voor dat werk bleef liggen. Dit zijn een paar van de conclusies uit de ‘BDO-benchmark Nederlandse gemeenten 2023’. Ook dit jaar hebben we alle Nederlandse gemeenten weer langs de financiële meetlat gelegd en een ranking samengesteld.

Dit is het vijfde jaar dat we de benchmark voor gemeenten uitbrengen. In deze ‘lustrumeditie’ blikken we daarom ook terug. De afgelopen jaren leek de financiële positie voor veel gemeenten onhoudbaar te worden. Bij veel gemeenten liepen de tekorten op en het openbaar bestuur verschraalde.

Geld is op dit moment een minder groot probleem. Dat wil niet zeggen dat er geen uitdagingen meer zijn, want gemeenten bevinden zich in een complexe situatie. De grote maatschappelijke opgaven als woningnood, klimaatverandering en energietransitie vragen om betere en intensievere samenwerking tussen Rijk, gemeenten en andere partijen, zoals bijvoorbeeld netbeheerders. Ook is een helder langetermijnperspectief vanuit het Rijk op de bekostiging van die opgaven nodig. Dat ontbreekt nu. Vanaf 2026 zien veel gemeenten een tekort in hun meerjarenbegroting. Deze situatie is onwenselijk; juist nu is er visie nodig.

Wij realiseren ons dat achter de cijfers de échte verhalen van gemeenten schuilgaan. Daarom hebben wij verschillende gemeentelijke bestuurders en topambtenaren gevraagd om hun ervaringen met ons te delen. Waar worstelen ze écht mee? Wat valt mee, en wat tegen? Deze verhalen geven kleur en duiding aan de cijfers. En net als vorig jaar is er ook dit jaar een verslag van de rondetafeldiscussie met deelnemers die met elkaar in gesprek gaan over deze Benchmark Nederlandse gemeenten 2023. Al deze verhalen, gecombineerd met onze analyses, geven een mooi inzicht in hoe het staat met de financiële performance van gemeenten.

Wij wensen u veel leesplezier en waardevolle inzichten.

Rob Bouman

Voorzitter branchegroep Overheid van BDO