Familiebedrijven zijn in 2020 en 2021 net als alle andere bedrijven geconfronteerd met in absolute getallen de grootste economische schok van de afgelopen decennia. Geen enkel bedrijf kan om de coronacrisis heen. Wat ze wél kunnen, is het fenomeen crisis niet benaderen als een geïsoleerde periode, maar als een fase die onherroepelijk wordt gevolgd door een periode van economisch herstel. Met als vervolgvraag: welke acties kunnen familiebedrijven tijdens en in de staart van een crisis ondernemen om sterker voor de dag te komen zodra de situatie verbetert?  

De coronacrisis geeft ons wat dat betreft nog geen volledig beeld. De fase van herstel lijkt inmiddels aangebroken. Maar voordat economen een zinnige analyse kunnen maken over het verloop van dat herstel, zijn we alweer maanden of zelfs jaren verder. Interessanter is het om een crisis te bestuderen waar de volledige neergang en opgang reeds in kaart zijn gebracht, en die liefst gelijkenissen vertoont met het coronatijdperk. Het ECFB-onderzoeks­team koos voor de laatste vooraf­gaande crisis: de systemische, financiële crisis die in 2008 losbarstte na de implosie van de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers. Ook dat was in alle opzichten bijzonder heftig.  

Grote gelijkenissen
Bovendien zijn er – 2008 is ook nog niet zó lang geleden – nog grote gelijkenissen tussen de economie van toen en van nu. Zo was en is het thema van bedrijfsoverdracht bijzonder urgent, nu vergrijzing ook onder familieondernemers steeds nadrukke­lijker toeslaat. Ook omdat volgende generaties niet automatisch willen en of kunnen opvolgen, is sprake van een groeiend aantal bedrijfs­verkopen. Vaak worden de opbrengsten ondergebracht in een eigen zogeheten family office. Zo’n family office kan vele doelen hebben, maar een van de opvallendste is wel het investeren in andere familie­bedrijven. 

Myth buster
Terug naar de crisis. Hoe verging het familiebedrijven in de economische crisis vanaf 2008? Het slechte nieuws eerst: in crisistijd worden familie­bedrijven net zo hard getroffen als alle andere ondernemingen. Vaak wordt gesteld dat familiebedrijven relatief crisisresistent zijn. De cijfers wijzen – myth buster! – anders uit. Om een vergelijkbare basis te creëren, onderzocht het team van het ECFB een uitgebreide dataset met Europese, beursgenoteerde familiebedrijven, versus Europese beursgenoteerde niet-familie­bedrijven. De marktwaarde van familiebedrijven kelderde in de voorgaande crisis niet minder hard, maar juist een stuk harder dan die van de niet-familiebedrijven. Tegen 2011 was de marktkapitalisatie van familiebedrijven met meer dan 60 procent (!) gedaald. Voor niet-familieonder­nemingen was dat ruim 40 procent. Een ander en meer bedrijfseconomisch cijfer geeft een iets genuanceerder maar voor familie­bedrijven niet veel beter beeld. De winstgevendheid, zoals gemeten in de return on assets of rentabiliteit op het totale vermogen, zakte bijna even hard voor zowel familiebedrijven als niet-familiebedrijven: in beide gevallen tussen de 20 en 25 procent. Als familiebedrijven net zo hard getroffen worden door een econo­mische crisis, en we weten bovendien dat de nasleep van een economische crisis behoorlijk lang kan duren: verschilt de familieonderneming in moeilijke tijden dan in niets van het niet-familiebedrijf?  

TRAAG HERSTEL OP DE BEURS

R&D BLIJFT BELANGRIJK