Reflecteer op je eigendomsstrategie

Denk als eigenaar van een familiebedrijf na over vragen als: waartoe is deze onderneming op aarde? Wat is de rol van de familie daarbij? Zijn wij nog wel de beste eigenaren voor deze onderneming? Familiebedrijven hebben er baat bij om deze vraag tijdens en na crises expliciet op tafel te leggen – ongeacht hoe pijnlijk het antwoord ook kan zijn. Er is een aantal strategieën mogelijk. Rode draad is: door (een deel van) het aandelenbelang te kopen of juist te verkopen, komt er ofwel geld vrij (en soms ook kennis) of ontstaat een homogene groep familie-eigenaren, die staan voor ondernemer­schap en bereid zijn te investeren.

­Wees assertief

In ieder geval iets doen, is het motto, en liefst nog wel meer dan een beetje. Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat niet handelen op de existen- tiële vraag van eigendomsstrategie gevaarlijker is dan wel handelen. Bedrijven waar de familie het besluit neemt de controle over het bedrijf te vergroten door meer aandelen in de eigen onder­neming te kopen, zijn succesvoller dan families die geen keuze maken. Ook bedrijven waarbij de familie kiest voor een gehele of gedeeltelijke exit, presteren op langere termijn beter dan bedrijven waarin de familie hun aandeelhouderschap ongewijzigd laat. Waar het in beide gevallen om gaat: het loont om investeringen en/of kennis aan te trekken. Let wel: betrokkenheid schept uiteraard ook weer verplichtingen.

Investeren? Zoek het dicht bij huis 

Moedig is het zeker; zelf als ondernemer-eigenaar investeren in de nasleep van een economische crisis, in de hoop op succes. Maar welke kant op te kijken? Want investeren met de crisis nog duidelijk op het netvlies, is sowieso riskant. Keer op keer blijkt uit onderzoek dat familiebedrijven beter dan andere typen bedrijven weten wat het DNA van het bedrijf is, waar het bedrijf voor staat en goed in is. Laat die uitstekende zelfkennis een leidraad vormen voor investeringen in bijvoorbeeld nieuwe diensten of producten – en de kans op succes neemt snel toe.

Doe als de oprichter
Economisch zwaar weer treft alle ondernemingen –  familiebedrijf of niet. Als groep klimmen familiebedrijven niet beter en ook niet eerder uit crises dan niet-familiebedrijven. De uitzonderingen op die regel zijn de familiebedrijven waarin de oprichtersmentaliteit nog springlevend is. Die laat zich samenvatten als: durven acteren, concurrentie­kracht bewaken, focus op innovatie, blik op de lange termijn, en niet bang zijn voor offers. Familie­bedrijven met deze houding komen zichtbaar sneller uit de crisis.

Stuur op ESG 

De opvolger is er niet om op te bouwen, maar om uit te bouwen. Het pad voor hem, haar of hen loopt via professionalisering van de onderneming, ofwel via actief rentmeesterschap. Dat rentmeesterschap kan zich op meerdere manieren uiten, maar voor de hand ligt wel om te sturen op ESG:  environmental, social and governance. Juist op die gebieden leggen familiebedrijven het nu nog af tegen concurrenten, terwijl investeringen wel lonen.

Afbouwen is soms de beste optie 

Familiebedrijven zijn van grote emotionele waarde voor de familie. Toch is dat niet dezelfde emotionele waarde als die van pak ’m beet de familiejuwelen, die je in de kast kunt leggen om er jarenlang niet naar om te kijken. Een bedrijf heeft aandacht nodig: zowel het bloot eigendom als de strategie moeten aandacht krijgen. Is er in de familie onvoldoende tijd, kennis of gewoon interesse, dan is het beter te kijken naar een, al dan niet gefaseerde, exit, soms voor een deel van de familie, en soms voor de hele familie. Het succes van de onderneming staat dan voorop.