Arbeidsmarkt

Ook de arbeidsmarkt maakt dat allianties tussen huisartsenpraktijken onderling en tussen huisartsen en andere zorgaanbieders meer dan ooit nodig zijn, menen de heren. Weekers: ‘Het tekort aan personeel is momenteel heel heftig. In veel praktijken is sprake van structurele onderstaffing. En het feit dat veel huisartsen zich tegenwoordig inschrijven als zzp’er helpt niet. Zelfs de assistentes willen niet meer in vaste dienst komen. Dat maakt het werk voor praktijkhouders er bepaald niet eenvoudiger op. En dus is het nóg belangrijker om de krachten te bundelen om zodoende de binding met prakijken te versterken. Want op dit moment spelen de zzp’ers de huisartsen tegen elkaar uit.’

Leiderschap en regie

Zuiderwijk grijpt dit voorbeeld aan om een brug te slaan naar strategische samenwerking. ‘In dit geval zou de LHV leiderschap kunnen tonen door de regel in te stellen dat huisartsen die zich inschrijven als zzp’er niet meer geaccrediteerd kunnen worden. Kijk, dán ben je bezig met een strategisch antwoord op de zzp-markt. Alle andere eventuele maatregelen blijven vooral hangen op tactisch niveau.’ Weekers: ‘Wat we missen bij het aangaan van strategische allianties is een partij die boven alle partijen hangt en de regie voert. Een facilitator. Met andere woorden: wie wordt de ‘enabler’ om deze strategische samenwerkingen – die hard nodig zijn– te realiseren? Dat kan de Nederlandse Zorgautoriteit zijn, het ministerie van VWS, dat kunnen de zorgverzekeraars zijn, de LHV, noem maar op. Wie, dat maakt niet uit. Als er maar een zo’n facilitator komt om al deze processen op gang te brengen.’

Data

Weekers: ‘Maar ook data vormen een probleem in ons zorglandschap. Want ook die zijn versnipperd. En daar lijkt voorlopig geen verandering in te komen. Er is daarvoor te weinig standaardisering. Het is juist standaardisatie die nodig is om data te kunnen bundelen en zo een katalysator te laten zijn voor partijen om makkelijker te kunnen bewegen en te gaan samenwerken.’ Langzaam maar zeker ontstaan er wel initiatieven op dit gebied. Zuiderwijk: ‘Er zijn voorbeelden waarbij databanken van gemeenten worden gekoppeld aan die van zorgaanbieders uit de eerste en tweede lijn. Hierdoor kan zorgbehoefte tot op postcodeniveau worden gedetecteerd. Uiteraard anoniem en AVG-proof. Dat zijn initiatieven waar wij graag samenwerking mee zoeken.’

Segmenteren van huisartsenzorg

Maar volgens de heren blijven huidige samenwerkingsvormen vaak hangen op tactisch niveau. Weekers: ‘Van strategische samenwerking is binnen de zorg zelden sprake. En die gaat er ook niet komen zolang er geen echte sense of urgency is. Want hoewel die wel degelijk bestaat, en de patiënt inmiddels wordt platgedrukt tussen wal en schip, voelt de wal noch het schip de noodzaak om te veranderen. Want de zorg kan echt nog veel productiever. Als we maar willen. Waarom categoriseren we de huisartsenzorg bijvoorbeeld niet? Iedere huisarts is een generalist. Dat is enorm inefficiënt. Wanneer we ziektebeelden meer gaan segmenteren en deze onderbrengen in subcategorieën van huisartsen, dan wordt de samenwerking met bijvoorbeeld eerstelijnszorgaanbieders als fysiotherapie, GGZ en VVT ook veel eenvoudiger. Dat soort doorverwijzingen vindt dan veel gerichter plaats.’

Gebakken lucht

Zuiderwijk is overigens behoorlijk sceptisch als het gaat over traditionele vormen van samenwerking. ‘Ik geloof niet in allianties en convenanten. Allemaal gebakken lucht. Het zijn vooral de verkeerde mensen die daar een boterham aan verdienen. Waar ik wél in geloof, is dat we rondom patiëntengroepen samenwerkingsafspraken maken met verschillende disciplines en die in een diagnose-behandelcombinatie (dbc) onderbrengen. Deze kan dan onderhandeld worden met de zorgverzekeraar. Zo kun je bijvoorbeeld voor de groep artrosepatiënten één integrated care team inrichten met ons – Centric Health – als hoofdaannemer en daar één prijs op zetten. Het is vergelijkbaar met wat er in de ketenzorg is gebeurd. De huisartsen zijn de regisseur en huren desgewenst de andere disciplines in. Dan krijg je waarachtige samenwerking. Omdat er dan geld is gekoppeld aan de prestaties. Heel simpel. Heel zakelijk. Dat werkt. Dat is wat mij betreft het model.’

Servicelevelagreements

Weekers: ‘Eens. De weg naar advocaten is geplaveid met convenanten en letters of intent. De enige manier om samenwerking vorm te geven is middels servicelevelagreements (SLA’s). Dan heb je iets in handen waar de geldverstrekkers iets mee kunnen. ‘Dit kost het en dit levert het op. En dan wordt zo’n SLA een contract waarin de deliverables en meetpunten vastliggen. En dan stijg je uit boven de eeuwige cyclus van pilots en kunnen we écht aan de zorg sleutelen.’ Zuiderwijk: ‘Maar dat vereist wel organisatiekracht en doorzettingsvermogen. En een goede dataset. We moeten kunnen aantonen in de onderhandelingen naar verzekeraars toe dat we toegevoegde waarde leveren met integrated care. Kosten versus baten. Dat is waar we ons op richten.’

‘De huisartsen tekenen het Integrale Zorgakkoord (IZA) voorlopig nog niet’, zo luidde de conclusie half september 2022. Uit een ledenpeiling van de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) bleek dat de huisartsen niet blij waren met de afspraken in het akkoord. ‘De manier waarop het zorgakkoord tot stand is gekomen, is om te huilen,’ zegt Zuiderwijk uit betrouwbare bron te hebben vernomen. ‘Iedereen probeerde zijn eigen hachje te redden. Het was een ware Poolse landdag.’ Weekers: ‘Het zorgsysteem is bovendien al heel lang niet meer aangepast. De enige iteratie die heeft plaatsgevonden, is de consolidatie van zorgverzekeraars. Succesvol gedereguleerde markten hebben allemaal als kenmerk dat er een krachtige marktregulator op zit. Daar heb ik in het geval van de NZa mijn twijfels bij.

Funding

Een gevolg van de deregulering in de zorg is een versnippering van de funding. En dit heeft weer consequenties voor het kunnen aangaan van de broodnodige strategische allianties. Zuiderwijk: ‘Er zitten heuse “firewalls” tussen de eerste en tweede lijn. Dat, terwijl strategische samenwerkingen per definitie tussen strategische partners zouden moeten plaatsvinden, ofwel domeinoverstijgend. Funding vormt dan een grote blokkade. In het zorgakkoord wordt daar zo goed als niets over gerept.’ Weekers: ‘Dat betekent dat huisartsen creatief moeten omgaan met die funding. Want met al die pilots die her en der worden uitgevoerd binnen het zorglandschap gaan we het niet redden. Er heerst in dit land een waar pilotfetisjisme. Maar daarmee komen samenwerkingen niet tot stand en al zeker niet van strategische aard.’

Ketens

Het aangaan van strategische samenwerkingsverbanden moet volgens beide heren dan ook niet plaatsvinden op basis van incidentele pilots, maar moet veel meer gericht zijn op het verbeteren van de (regionale) ketenzorg als geheel. Zuiderwijk: ‘Ons beleid is nu om bestaande praktijkcontracten over te nemen in de regio. Denk aan huisartsenposten en regionale huisartsenorganisaties. Vervolgens willen we ervoor zorgen dat deze praktijken bij voorkeur aan meer dan twee ketens verbonden zijn, en dan ingebed in de regio. Verder willen we meer investeren in multidisciplinaire samenwerking in de eerste lijn. Dan kan bijvoorbeeld een patiënt met artrose direct worden verwezen naar de fysio en hoeft ie niet eerst langs de huisarts.’

Er is een externe regisseur nodig om strategische samenwerking tussen huisartsenpraktijken en de rest van het zorglandschap mogelijk te maken, menen Eugen Zuiderwijk en Emile Weekers van Centric Health. Bovendien werkt een alliantie alleen als vooraf duidelijk is wat de kosten en baten ervan zijn.