Waar ligt jouw kracht?  

“Mijn opa was glastuinbouwer. Ik ben dan ook opgegroeid in deze sector en houd ervan. Ik steek graag veel tijd in het persoonlijk contact. Inhoudelijk gezien houd ik me vooral bezig met het waarborgen van de continuïteit van familiebedrijven (bedrijfsopvolging) en het organiseren en optimaliseren van familievermogen.”

Wat maakt de sector zo bijzonder?

“Dat wij als klein land wereldwijd de beste kennis hebben. Daar mogen we echt trots op zijn. Helaas is de beeldvorming vaak anders. Het verhaal van het succes van Food & Flowers mag dan ook beter verteld worden.”

Leroy was deelnemer van de Horti Heroes, een trainingsprogramma voor jonge CFO’s uit de tuinbouwsector.

Waar ligt jouw kracht?

“Ik ken de branche al van kinds af aan. Mijn ouders hadden een tuinbouwbedrijf. Al bijna 25 jaar werk ik nu bij BDO, waar ik me gespecialiseerd heb in de flexbranche voor Food & Flowers-bedrijven: uitzendbureaus, aanneming, zzp’ers, detachering, enzovoorts en de vele regels en wetten die hierbij komen kijken.”

Wat maakt de sector bijzonder?

“Het is een sector waarvan de bedrijven tot de top van de wereld behoren. Aan de andere kant ervaart deze branche een grote regeldruk met betrekking tot de flexibele arbeidsschil en bijbehorende arbeidsvoorwaarden. Samen met uitzendbureaus wordt er hard gewerkt aan nieuwe regelgeving. Daar hoop ik aan bij te blijven dragen.”

Waar ligt jouw kracht?   

“Regelgeving rondom duurzaamheid is best complex. Ik kan die regels voor ondernemers praktisch en behapbaar maken en er ook voor zorgen dat ze worden geïmplementeerd in de organisatie. Ik denk bovendien mee en lever maatwerk zodat een ondernemer op een laagdrempelige manier compliant wordt.”

Wat maakt de sector bijzonder?

“Er is niemand die niet met producten uit deze sector te maken heeft. Bovendien raken de producten alle onderdelen van duurzaamheid: van verantwoord personeelsmanagement tot verbetering van de volksgezondheid, van verminderen van voedselverspilling tot duurzame verpakkingsmaterialen.”

Marco is kennispartner bij kennisnetwerk Inspire en gastdocent bij de Vrije Universiteit over managementreporting.

Waar ligt jouw kracht?

“Ik breng gemoedsrust bij families die te maken hebben met bedrijfsopvolging. Daardoor kunnen zij zich blijven focussen op het ondernemen. Daarnaast ben ik gespecialiseerd in mediation en conflicthantering om daarmee families weer dichter bij elkaar te brengen en de relaties te versterken.”

Wat maakt de sector bijzonder? 

“Vaak zijn bedrijven in deze sector gestart aan huis. Denk aan de glastuinbouw- of bloemenbedrijven. Daardoor zijn kinderen vaak van jongs af aan al betrokken bij het bedrijf en hebben ze hier een sterke band mee. Dat voel je ook. Dat maakt het een bijzondere sector.”

Ruud is vertegenwoordiger van partnerbedrijf BDO binnen het Seed Valley-netwerk

Waar ligt jouw kracht?

“Ik ben de zoon van een tuinder met passie voor de sector en weet veel van fiscale regelgeving op het gebied van innovatie en internationalisatie binnen de Food & Flowers-branche. Verder ben ik pragmatisch en doelgericht en krijg ik dingen voor elkaar.”

Wat maakt de sector bijzonder?

“De sector is met name interessant, omdat die echt kan bijdragen aan het oplossen van veel mondiale problemen. Denk aan voedseltekort en veilig voedsel, maar ook het klimaat. Zo vraagt het kweken van een kilo tomaten in Spanje 60 liter water, en hier in onze kassen slechts 3 liter.”

Waar ligt jouw kracht?   

“Ik weet tijdens onderhandelingen onoverbrugbare verschillen te overbruggen. Dat is iets wat ik in dit vak in de loop der jaren wel heb geleerd. Ik begeleid ondernemers in deze sector bij verkoop- en kooptrajecten, financieringstrajecten, management buy-outs en waarderingsvraagstukken, en onderhandelen maakt daar nu eenmaal een belangrijk deel van uit.”

Wat maakt de sector bijzonder?

“Wat mij vooral aanspreekt is dat je hier vaak te maken hebt met ondernemers die handelen volgens het principe ‘What you see is what you get’. Daar houd ik van. Verder is het heel bijzonder dat Nederland binnen deze sector koploper is op wereldniveau.”

Maarten is bestuurslid bij de Dutch Corporate Finance Association

Waar ligt jouw kracht?

“Na jaren werken in deze sector, begrijp ik heel goed hoe deze bedrijven in elkaar zitten. Ik weet waar ze hun geld mee verdienen, waar ze geld laten liggen en hoe de keten in elkaar zit. Ik onderken en begrijp de risico’s. Dat alles heeft een sterk toegevoegde waarde bij de controle van jaarrekeningen in deze sector.”

Wat maakt de sector zo bijzonder?

“Dat deze bedrijven niet alleen veel produceren en exporteren, maar dit ook nog heel efficiënt en duurzaam weten te doen. Ze gebruiken zeer innovatieve technieken om productie zo verantwoord mogelijk te maken. Daarin zijn wij wereldmarktleider.”

Waar ligt jouw kracht?

“Ik ben sparringpartner voor ondernemers, en een ‘linking pin’ naar fiscalisten en andere specialisten, mocht dat nodig zijn. Daarnaast help ik Foodondernemers met compliance en bedrijfseconomische vraagstukken en ben ik kartrekker van Food & Flowers in de regio noordoost.”

Wat maakt de sector bijzonder?

“Het is een enorm innovatieve sector die wereldwijd tot de absolute top behoort en waar we als land trots op mogen zijn. Met name de startups zijn erg gericht op het vinden van innovatieve oplossingen voor met name duurzaamheidsvraagstukken. Zij zijn immers de drijvende kracht achter de tech-innovaties in de agrifoodsector die nodig zijn om in de toekomst aan de mondiale voedselvraag te voldoen.”

Rachel is zakelijk partner van StartLife Campus Wageningen, bestuurslid bij Roots Innovation Hub en sparringpartner en adviseur van FoodX Netherlands BV.

Waar ligt jouw kracht?  

“Ik denk met ondernemers mee over het toekomstbestendig maken van de onderneming en ik help bedrijven met het in kaart brengen van risico’s en fiscale maatregelen die hen helpen.”

Wat maakt de sector bijzonder?

“Deze sector is bij uitstek innovatief. Bedrijven zijn altijd op zoek naar het verbeteren van producten en productieprocessen. Wat dat betreft is het een van de meest dynamische sectoren.”

Eefje is jurylid bij de verkiezing van Rotterdamse Zakenvrouw van het jaar.

Waar ligt jouw kracht?

“Ik houd me vooral bezig met het integreren van de familiestrategie in de bedrijfsstrategie. Daarbij focus ik vaak op de zachte, menselijke kant en zoek ik de verbinding tussen eigenaar en bedrijf, tussen strategie en operatie, maar ook help ik ondernemers met innoveren. Bijvoorbeeld door hen te wijzen op fiscale mogelijkheden, het beschermen van patenten of het vinden van financiering.”

Wat maakt de sector zo bijzonder?

“Dat de sector een sleutelrol kan spelen in de wereldvoedselproblematiek. Dat is een unieke propositie. Daarnaast is dit een sector die er altijd weer bovenop komt. Welke crisis het ook moet doorstaan.”

Frank is lid van het Expertcomité Hillenraad 100    

“Ondernemers willen de gevolgen van echtscheiding voor hun onderneming nog weleens onderschatten. Zeker wanneer de ondernemer getrouwd is geweest en de onderneming deel uitmaakte van een gemeenschap van goederen. Bij een scheiding gaan de aandelen dan in beginsel voor de helft over naar de ex-partner. Is de ondernemer getrouwd op basis van huwelijkse voorwaarden? Dan hangt het af van de afspraken, waar de partner recht op heeft. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van een jaarlijkse verrekening van overgespaarde inkomsten. Er ontstaan problemen als dit soort afspraken niet worden nageleefd. Kortom: laat huwelijkse voorwaarden en testamenten iedere vijf jaar checken.”

“Ik merk dat ondernemers vaak zelf nauwelijks pensioen hebben opgebouwd. Wanneer ze willen stoppen, moeten ze ervoor zorgen dat ze niet financieel afhankelijk blijven van het succes van de onderneming. Het is belangrijk om een (financieel) plan te hebben en daarbij ook de positie van de partner mee te nemen. Want hoe is het voor hem of haar geregeld? Hoe is de verzorgingsgedachte bij onverhoopt overlijden ingevuld? Wie speelt daarin welke rol? Wie overigens geen (ondernemers)testament heeft, kan ook niet optimaal gebruikmaken van de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR). En wie niet gebruik kan maken van de BOR loopt het risico de continuïteit van de onderneming in gevaar te brengen.”

“Dat gebeurt mij niet, hoor ik veel ondernemers zeggen. Maar wat als het wel gebeurt? Dan is de vraag: Wie trekt de kar van de onderneming als de eigenaar van het een op het andere moment niet meer kan werken? Hoe lang krijgt de arbeidsongeschikte eigenaar z’n managementfee doorbetaald bij een samenwerkingsverband? Eén jaar? Twee jaar? En hoe zit het met de zeggenschap van de arbeidsongeschikte ondernemer? Wanneer een ondernemer dit alles niet goed heeft doordacht en geregeld, kan dit tot flinke problemen en onrust leiden. En niet alleen het regelen is belangrijk, ook het communiceren van deze plannen naar alle stakeholders is belangrijk.”

“Het kan zijn dat de ondernemer zelf overlijdt. Niet alleen moeten familie en collega’s omgaan met het overlijden, ook de continuïteit van het bedrijf staat op het spel. Want wat gebeurt er met de zeggenschap? Wie neemt de leiding over? Vaak ook is het de levenspartner die de aandelen erft, waardoor er opeens een nieuw persoon aan tafel zit. Zo’n overlijden brengt op heel veel verschillende vlakken onrust in de organisatie. Helemaal wanneer een ondernemer hierover vooraf niet heeft nagedacht, er geen duidelijke afspraken over heeft gemaakt en niet heeft gecommuniceerd met betrokkenen. Vooral dat laatste zie ik nog weleens misgaan.”

“Als ondernemers in de Food & Flowers-branche te maken krijgen met bedrijfsoverdracht, houd het thema fiscale faciliteiten hen vaak bezig. Zo is er de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) die ervoor zorgt dat ondernemers bij de overdracht van een (familie)bedrijf door schenking of overlijden veel minder belasting hoeven te betalen. De besparing kan zelfs oplopen tot 40%. Om gebruik te kunnen maken van de BOR moeten zowel de onderneming, de ondernemer én degene die het bedrijf overneemt, aan bepaalde criteria voldoen. Die zijn overigens veelal heel duidelijk, maar vragen wel voorbereiding. We raden ondernemers dan ook aan om minimaal vijf jaar voor de overdracht te kijken in hoeverre de bedrijfs- en eigenaarsstructuur passend is voor de BOR.”

“Voor familiebedrijven brengt de fase van bedrijfsoverdracht heel wat vragen met zich mee. Het is niet zelden een langgekoesterde wens. Het runnen van een bedrijf met familie kan een enorme kracht zijn, maar overdracht brengt gevoelige processen met zich mee met zeker wat afbreukrisico’s. Zo kunnen familiebelangen tegengesteld zijn aan bedrijfsbelangen. Maar ook lukt het niet altijd om een geschikte opvolger te vinden. En ouders zijn nu eenmaal niet de meest geëigende partij om de zakelijke kwaliteiten van hun kinderen te beoordelen. Zo durven DGA’s vaak niet te kiezen tussen hun kinderen. Zo’n keuze kan de familieverhoudingen immers op scherp zetten vanwege mogelijke rivaliteit tussen de kinderen zelf. De harmonie binnen een familie is een groot goed, de continuïteit van de onderneming natuurlijk ook. Om deze twee doelen beide te waarborgen, helpt het als er een onafhankelijke derde wordt ingeschakeld.”

“Ik zie dit als een uitdagende sector als het gaat om het controleren van de jaarrekening. Dat heeft om te beginnen alles te maken met de grote diversiteit aan bedrijfsmodellen. Geen bedrijf is hetzelfde en dat betekent dat jaarrekeningen en de aanpak van de controle - meer dan in andere sectoren – echt maatwerk zijn. Daarnaast hebben veel bedrijven een internationaal karakter, waardoor deze vaak te maken hebben met bijvoorbeeld valutaverschillen en internationale wet- en regelgeving. Het compliant zijn aan wet- en regelgeving in een veranderende omgeving is dan ook uitdagend voor deze organisaties. Er zijn kortom veel onzekerheden in de wereld van Food & Flowers, waardoor een gemiddelde jaarrekening bol staat van de risico’s. Het kunnen anticiperen op deze risico’s is het credo voor zowel de organisatie als voor de controlerend accountant.”